Rożności

2022 – Rok Marii Grzegorzewskiej


W maju 2022 r. obchodziliśmy setną rocznicę utworzenia Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. W uznaniu wybitnych zasług założycielki, dyrektorki i patronki Akademii Pedagogiki Specjalnej Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłosił rok 2022 Rokiem Marii Grzegorzewskiej.

Maria Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia 1888 r. we wsi blisko Rawy Mazowieckiej, wywodziła się z licznej rodziny, mocno połączonej więzami przyjaźni. Od najmłodszych lat interesowała się losem ludzi ze wsi, zwłaszcza dzieci. Jej radość życia, serdeczność i chęć służenia innym spowodowały, że otaczało ją liczne grono koleżanek i kolegów. Czas studiów Marii to wiele wyzwań i przeciwności. Śmierć narzeczonego, walka o utrzymanie się finansowo, choroba i próba niepoddania się depresji, w końcu wojna, która ostatecznie zmusiła ją do przerwania studiów i ucieczki z kraju. Badania dotyczące pracy z dziećmi i młodzieżą kontynuowała w Paryżu. Po uzyskaniu doktoratu podjęła się roli nauczycielki w klasie z dziećmi opóźnionymi w rozwoju umysłowym (obecnie nie używa się takiego określenia). Znalazła swoje powołanie i postanowiła wrócić do Polski. W roku 1922 założyła Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej i została jego dyrektorką na 45 lat. W czasie wojny i okupacji niemieckiej pracowała jako nauczycielka Szkoły Specjalnej w Warszawie. Pomimo choroby serca brała udział w tajnej działalności oświatowej, pomagała Żydom, a także wzięła udział w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie wydała Listy do młodego nauczyciela, w których kładła nacisk na miłość do drugiego człowieka. Na dobroć, która polegała na stałym niesieniu pomocy innym. Jej motto brzmiało „Nie ma kaleki – jest człowiek”. Dziś, gdy wydaje nam się to oczywiste, trudno sobie wyobrazić, jak wyglądało życie osób z niepełnosprawnością 100 lat temu. Maria Grzegorzewska jest jedną z wybitnych kobiet w historii naszego kraju. Zbudowała od postaw nową dyscyplinę naukową (pedagogikę specjalną), praktykowała ją, troszczyła się o jej wysoki poziom i dzieliła się wiedzą z rzeszami nauczycieli. Jej życie miało i w dalszym ciągu ma realny wpływ na los tysięcy osób z niepełnosprawnością.

Czym właściwie zajmuje się pedagogika specjalna? To nauka interesująca się człowiekiem wymagającym wsparcia i pomocy w przekraczaniu barier utrudniających mu rozwój i funkcjonowanie w społeczeństwie. Pedagogika specjalna zajmuje się między innymi osobami z niepełnosprawnością intelektualną, niewidomymi i niedowidzącymi, głuchymi i niedosłyszącymi, przewlekle chorymi i niedostosowanymi społecznie.

Zastanawiacie się pewnie, jaki związek ma Maria Grzegorzewska oraz pedagogika specjalna ze Związkiem Harcerstwa Polskiego? Jej dorobek w Polsce wpłynął na początek działalności harcerskiej dla osób z niepełnosprawnością.

Od 1958 r. drużyny Nieprzetartego Szlaku zapewniają swoim członkom ogromne wsparcie wszelkich działań rewalidacyjnych, rehabilitacyjnych i resocjalizacyjnych. Od ponad 50 lat ZHP jest jedyną na tę skalę organizacją z ofertą dla dzieci i młodzieży z różnorakimi trudnościami. Podążając za Grzegorzewską, Nieprzetarty Szlak twórczo organizuje atrakcyjne oddziaływanie kompensacyjne, korekcyjne i terapeutyczne! Zuchy i harcerze spotykają się na zbiórkach, wyjeżdżają na biwaki, obozy, realizują różne projekty. Zdobywają sprawności i stopnie harcerskie. Noszą mundury i śpiewają piosenki przy ognisku.

Mówiąc o tym, co nas łączy, wspomnieć warto także o metodzie ośrodków pracy. Opracowana przez Marię Grzegorzewską metoda zakładała planowanie pracy wokół zagadnienia bliskiego dziecku, następnie zbieranie materiałów, a następnie wyrażenie przez dziecko własnej wiedzy czy doświadczeń w specjalnej pracy twórczej. Ośrodki pracy miały wyzwalać w dziecku postawę czynną, poszukującą. Jak wiele wspólnego ma ta metoda z naszą metodą harcerską! Poszukiwanie, naturalność, nauka współdziałania w zespole i stale rozwijający program!

W jednym z listów do młodego nauczyciela Maria Grzegorzewska zawarła najlepszy obraz wychowawcy – instruktora: (…) aby zdziałać coś wartościowego, trzeba być kimś wewnętrznie, trzeba mieć swoje własne życie, swój własny świat, trzeba mieć mocny fundament przekonań, w coś gorąco wierzyć, czemuś gorąco służyć (Listy do młodego nauczyciela, cykl I, list XI). Wierzyła głęboko w rolę nauczyciela w wychowaniu młodego człowieka. I podobnie jak my, rozumiała znaczenie wyzwalającej postawy wychowawcy.

Maria Grzegorzewska – ktokolwiek się z nią zetknął, śmiało może powiedzieć, że miał szczęście. Była osobą niesamowicie empatyczną, emanującą dobrocią i życzliwością. Przez całe życie miała wokół siebie rzeszę przyjaciół. Uważała, że bliska relacja międzyludzka daje radość współprzeżywania i poczucia pewnego spokoju i oparcia moralnego, a jednocześnie wzmacnia. Jej podejście do przyjaźni, dającej jednocześnie siły jednostce i zespołowi, jest bardzo bliskie harcerskiemu wychowaniu i poczuciu braterstwa.

Maria Grzegorzewska zmarła 7 maja 1967 r. Jej postać do dziś pozostaje obecna w systemie kształcenia specjalnego – chociażby w niezliczonej liczbie placówek edukacyjnych i opiekuńczo-wychowawczych, którym patronuje. Stworzono na jej cześć muzeum oraz fundację wspierającą finansowo dzieci z niepełnosprawnością. Stała się także bohaterką książki Droga do domu Jerzego Zawieyskiego, w której opisał on historię tragicznie zakończonej miłości Marii.

 

Grafika: z prac studentek i studentów edukacji artystycznej APS — źródło: http://www.aps.edu.pl/aktualnosci/maria-grzegorzewska-oczami-studentek-i-studentow/

0 0 votes
Article Rating
Joanna Król
podharcmistrzyni | szefowa Referatu NS Chorągwi Gdańskiej
Subskrybuj
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments